Uçuş Korkumu Nasıl Engellerim?

Son birkaç yılda havayolu şirketlerinin artması, uçak bileti ücretlerinin otobüs ve tren bilet ücretleriyle yarışır hale gelmesi, dünyanın bir ucunda olan varış noktasına birkaç saat içinde ulaşma lüksü, uçak yolculuklarının en cazip yönleri. Fakat düşününce, kapalı metal bir kutu içinde, kilometrelerce yüksekte, saatlerce bir kemere bağlı oturmak fikri insanı ürkütmüyor değil. Uçak yolculuğu esnasında yaşanan strese bağlı uçuş korkusu, ya da diğer adıyla Aerophobia, hemen herkesin en az bir kez olsun başından geçen, geçmese de aklından geçen bir fobi. Ancak kimileri için, bu fobi zaman zaman hissedilen, stresle tetiklenen anlık bir korkudan da daha öte. Dünya nüfusunun %10’u ciddi boyutlarda uçuş korkusu olduğunu kabul ediyor ve tedavi oluyor.

Uzmanlara göre, bebekler korku kavramını bilmez. Korkmak, çocuklukta öğrenilen bir duygudur. Büyürken, kendimize ve çevremize zarar verdiğimizde ailemizin verdiği aşırı tepkiler bilinçaltımızda saklanır. Örneğin, büyük kardeş, küçük olanı dolaba kapatır ve ileride küçük kardeşin kapalı yerde kalma fobisi (klostrofobi) ortaya çıkar. Ya da aileden yakın birinin kaybı çocuğu ölümle tanıştırır ve çocuk ölmekten korkar. Bunlar gibi farkında olmadığımız; ama bilinçaltımızda saklanan ve tetiklenmeyi bekleyen çok çeşitli korkularımız var. Belki bu korkuların uçmakla hiçbir ilgisi yok; fakat uçakta bulunmanın yarattığı aşırı stres bilinçaltımızı harekete geçirir. Engelleyemediğimiz panik hali öne çıkar ve farkında olmadan sorunu uçakta bulunmamıza bağlar, uçuş korkumuz var yanılgısına düşeriz.

Wikipedia’ya göre uçuş korkusunun ardındaki asıl nedenler; ölüm korkusu, kapalı yerde kalma korkusu, yükseklik korkusu, kendini kontrol edememe endişesi, mide bulantısı ve kusma endişesi, topluluk önünde panik atak endişesi, terör korkusu, türbülans endişesi, gece uçuşlarında ortaya çıkan karanlık korkusu ve deniz/okyanus üzerinde uçma endişesi.

Kişisel olarak ben uçmaktan korkmam; fakat en ufak bir türbülansta kemer ikaz ışıkları yandığında, tedirgin olmaya başlarım. Kontrolün elimde olmadığı nadir anlardan biri gelmiştir ve bu da bende stres yaratmaya yeter. 9/11 İkiz Kuleler terör olayından sonra bir süre, bazı insanların farklı davrandığını düşünüp bomba taşıyıp taşımadıklarından endişeleniyordum. Amerika’ya uçuşlarımızda okyanus üzerinden uçmak, düşersek köpek balıklarına yem olmak aklımdan geçmiyor değil. Bilinen herhangi bir fobisi olmayan sağlıklı bir insanda bile stres nedeni olan uçak yolculukları, kapalı yer fobisi, yükseklik fobisi ve panik atak geçmişi olanlar için ciddi bir ızdırap olmalı.

Bir yakınımla Türkiye’den İngiltere’ye beraber uçak yolculuğu yaptık. Hem sigara kullanıyor, hem yüksekten korkuyor, hem kapalı yer fobisi, hem de karanlık fobisi olan biri. O ilk uçak yolculuğunun onun için ne kadar ızdıraplı olduğunu düşünün! Dört saatlik uçuş boyunca sırtını bir dakikalığına bile koltuğun arkasına yaslamadı. Yol boyunca, özelikle kemerlerin bağlı olduğu iniş ve kalkış anlarında kafasındaki olumsuz düşünceleri silmek için farklı konularda muhabbet ettik. Havaalanından çıkar çıkmaz bir sigara yakıp ‘Oh be!’ dercesine derin bir nefes aldığını hatırlıyorum.

Geçen sene İstanbul’dan Londra’ya giderken, uçak kalkar kalkmaz türbülansa girdi ve iki saat boyunca host ve hostesler dahil hepimiz yüreğimiz ağzımızda, kemerlerimiz bağlı oturmak zorunda kaldık. Ne yalan söyleyeyim, uçağın düşeceğine inandığım tek yolculuktur.

Uçak yolculuklarından önce stresi ve uçuş fobisini engellemek ya da azaltmak için alabileceğimiz birçok önlem var. Bunlardan bir kısmını sayayım:

Yolculuğu önceden planlamak

Sadece uçuş fobisi olanlar için değil, hepimiz için stresi azaltır. Uçak bileti satın almak, varış noktasında karşılaşacağımız durumlar, bavul hazırlama başlı başına stres kaynağı olduğundan bu işleri son dakikaya bırakmayın.

Havaalanına erken gitmek

Havaalanı yolundaki trafik, yolcu yoğunluğu, bagaj teslimi, güvenlik kontrolden geçiş gibi faktörleri gözönüne alın. Mümkünse online check-in yapın ve el bagajındaki sıvı miktarını yola çıkmadan düzenleyin. Özellikle iş seyahatine çıkanlarda, mevcut iş stresine bir de uçağa yetişme stresi eklenmesin.

Koltuk seçimi

Geniş, ferah bir koltuk, dar ve sıkışık bir koltuktan her zaman için iyidir, özellikle de uçuş korkusu söz konusu olduğunda. Mümkünse Business Class bölümünü tercih edin. Ekonomik açıdan bütçeyi aşıyorsa, koridor tarafındaki koltukları seçin. Ön sıra dahil, çıkış kapılarının bulunduğu koltuk sıraları geniştir; fakat acil bir durumda sorumluluk düşebileceğinden bu koltuklardan sakınmalı ya da koridor tarafındakine oturmalı.

Türbülans

Uçak korkusu olmayanları bile endişelendirir. Ön sıralardaki koltuklarda türbülans etkisi, uçağın arka tarafına göre daha azdır.

En son binip, en önce inmek

Uçağa binmek için havaalanında beklemek de stres yaratır. Gecikme durumlarından haberdar olun. Ayrıca uçağa en son binip, ilk inenlerden olursanız kapalı metal kutuda en az vakit geçirirsiniz.

Oyalanmak

Şimdiki teknolojiyle aklı ve fikri uçuştan uzaklaştırmak mümkün. Film izlemek, müzik dinlemek, sürükleyici bir kitap okumak hatta yan koltuktaki yolcuyla muhabbet etmek bir süreliğine uçuşu unutturacaktır.

Yeme – İçme

Uçuş öncesi ve uçuş sırasında alınan bazı yiyecek ve içecekler endişe arttırıcı yan etkiye sahiptir. Şeker ve kafein uzak durulması gerekenler. Az miktarda alkol rahatlatıcı etkiye sahip olabilir; fakat aşırı alkol huzursuzluğu arttırır. Uçuş fobisi olanlar yerlerinden kalkıp tuvalete gitmemek için su bile içmez; fakat mümkün olduğunda uçuş boyunca bol miktarda su için.

Rüya gibi bir varış noktası seçin

İlk kez uçağa binecekler hedef olarak hep gitmeyi istedikleri, hayalini kurdukları, eğlenecekleri bir yeri seçip deneme yolculuğunu gerçekleştirirse uçuş olayı ve uçak taşıtı ile ilgili güzel anıları olacaktır. Ben ilk uçağa bindiğimde tatil için Barselona’ya gitmiştim. Orada çok güzel vakit geçirdiğim için belki de, bir daha uçaktan inmedim.

Gürültüden uzak durmak

Gençlerden oluşan gürültücü bir grup ya da sürekli bağırıp ağlayan çocuklar strese stres katar. Hosteslerden rica edip daha sakin bir koltuk bulun.

Sakinleştiriciler

Gerek derin nefes alma teknikleri, meditasyon, gerek uyku getiren ilaçlar ve sakinleştiriciler… Hangisi size göreyse onu denemekte fayda var. Önerilen bir ilacı almadan önce mutlaka bir doktora danışın. İlaç almam derseniz, kısaca uçuş boyunca gözlerinizi kapatın ve en sevdiğiniz, rahat olduğunuz yeri düşünün.

Tedavi ve kurslar

Hala üstesinden gelemediğiniz endişeleriniz varsa, çeşitli havayolu şirketlerinin düzenlediği kurslara katılın veya uçuşla ilgili sorununuzu uzman bir doktora danışın.

Güvenli havayolu

PlaneCrashInfo.com internet sitesinin verilerine bakıp yolculuk için en güvenli havayolunu seçin.

Yalnız değilsiniz

Dünyada milyonlarca insan uçak yolculuklarından korktuğunu kabul ediyor. Bunu kabullenmek, gerekirse hosteslere ve yanınızdakilere uçuşla ilgili endişenizden bahsetmek rahatlamanıza neden olur.

Bu önlemleri alsam da korkum geçmez diyorsanız size biraz da rakamlardan bahsedeyim. Düşününce, günde binlerce trafik kazası haberi alırken, senede ancak birkaç kez uçak kazası haberi duyuyoruz. Amerika’da 2008 yılında yapılan bir araştırmaya göre, yılda 30 binden fazla kişi trafik kazasında hayatını kaybederken, 494 kişi uçak kazasında hayatını kaybetmiş. Avrupa’da ölüm nedeni istatistiklerine göre, 2010 senesinde kanser sebebiyle 70 kişi, ulaşım nedenli kazalardan dolayı 6 kişi hayatını kaybetmiş. Belki bu rakamlar içinize hala su serpmedi. Bir de şunu deneyeyim, muhtemelen ülkemizde eşek tepmesi yüzünden ölenlerin sayısı, uçak kazalarında ölenlerin sayısından fazla. Şimdi soru şu: Bir eşeğin sizi tepme ihtimali yüzde kaç?

Kaynaklar:

What do people die of?

Fırat Tıp Dergisi

Fotoğraflar:

http://www.flickr.com/photos/caribb/98956751/

http://www.flickr.com/photos/snapflickr/2039872775/